رسپیراتور تصفیه کننده هوا

 رسپیراتورتصفیه کننده هوا می تواند از نوع فشار مثبت یا فشار منفی باشد. این رسپیراتورها هوا را با استفاده از یک سیستم کارتریج یا سیستم کانیستر از آلاینده های مختلف تصفیه می کنند. رسپیراتورهای تصفیه کننده هوا به دلیل مکانیسم تمیز کنندگی خود دارای محدودیتهای ذیل می باشند.

1- برای فضا های محصور ویا جاهایی که میزان اکسیژن کمتر از 5/19 در صد حجمی باشد قابل استفاده نیستند.

2- در جاهایی که خطرات موجود(IDLH) در عرض نیم ساعت اثرات بهداشتی غیر قابل برگشت ایجاد کنند.

3- در جاهایی که نوع وماهیت وغلظت آلاینده ناشناخته است ویا غلظت بیش از حد توانایی رسپیراتور باشد.

4- در جاهایی که امکان جذب یا فیلتره کردن آلاینده عملی نیست.

رسپیراتور سیستم کانیستر از نوع FULL FACE  تمام صورت می باشد واز جنس Rubber (لاستیک طبیعی) ویا Silicon (سیلیکون) ساخته شده است ودارای بندهای کشی می باشد که روی سروگردن قرار می گیرند وسیستم کانیستر را روی صورت محکم می کنند.در این نوع رسپیراتور یک فیلتر کانیستر       می توان استفاده کرد واین نوع فیلتر ظرفیت 250 میلی لیتر گاز را داردوتحت استاندارد EN141و EN143 می باشد.

     فیلترهای کانیستر قابلیت جذب گازها وبخارات وذرات را دارندکه به صورت فیلترهای باقابلیت جذب گاز مانندA2 ,A1  وهم به صورت فیلترهای با قابلیت جذب ذرات مانندP3  می باشند . و بدین نحو      می توان ازحالت ترکیبی آن نیزمانندA2P3 استفاده کرد . در این نوع فیلترها که به صورت پیچی روی رسپیراتور محکم می شوند هوا از یک دریچه وارد می شود وازروی ماده جاذب می گذرد وهوای تصفیه شده وارد دستگاه تنفسی می گردد. در مواقعی که از این نوع فیلترها استفاده نمی شود باید دریچه ورودی هوا مسدود گردد.

    فیلترهای کارتریج که با قابلیت جذب گاز وبخارات وذرات ویا به صورت توام تهیه شده اندبا رسپیراتور Half face ماسک نیم رخ استفاده می شوندواین فیلترها می توانند بصورت دوتایی ویا تکی با این نوع ماسک استفاده شوند زیرا ماسک Half face به صورت دو فیلتره وتک فیلتره ساخته شده است . هر جایی که غلظت آلودگی کمتر باشد وآلودگی از نوع ذرات باشد از ماسک تک فیلتره استفاده می شود وجاهایی که آلودگی گاز وبخارات بوده از ماسک دوفیلتره استفاده می شود.مواد بکار رفته در ساخت این ماسکها ازThermoplastic(لاستیک طبیعی گرمازا) یا سیلیکون طبیعی می باشد.یک رسپیراتور گازوبخارات ومواد معلق حداکثر 28 روز کارآیی دارد تااینکه مواد فیلتر ها ازبین بروند. نکته ای که در استفاده از رسپیراتور ها اهمیت زیادی دارد عبور آلاینده بدون حذف ازمیان ماده جاذب است که به این امر Break Through یا ترک آلاینده می گویند. ترک آلاینده برای حالتی است که در آن سیستم کارتریج فیلتر توانایی خود را از دست داده ودر نتیجه آلاینده های گاز وبخار به درون سیستم تنفسی کاربر نفوذ می کننددر چنین مواردی حتما باید فیلتر تعویض شود.

   مدت استفاده از فیلترها مربوط به توصیه کارخانه سازنده نمی باشد وبستگی به رطوبت وخشکی هوا دارد. میزان تنفس، درجه حرارت و غلظت گازها در این مدت دخالت دارند.به هر حال از آنجایی که فیلتر به تدریج آغشته می شود یکی از دلایل اخطاری که فیلترتقریبا فرسوده شده بوی گازی است که از میان مواد فیلتر عبور می کند.هنگامی که غلظت زیاد نباشد تا به ارگانهای بدن آسیب نرسیده باید فیلترها تعویض شوند. حالت فساد فیلترتوسط بوی مشخص شده برای هر نوع ماده ای، فساد فیلتر نمایان می شود بطور مثال سولفید هیدروژن بوی تخم مرغ گندیده منتشر می کندکه در صورت استشمام باید فیلتر را تعویض نمود.

   همانطوریکه قبلا ذکر شد هنگامی که نیاز است تا گازوبخارات محیط وگرد وغبارها باهم جذب شوند دو فیلتر گاز وبخارات وفیلتر گرد وغبار بصورت سری به هم چسبیده واستفاده می شود ویا هنگامی که فیلتر گاز وبخارات باید قوی تر باشد از دوفیلتر که بصورت سری به هم متصل شده اند استفاده می گردد مانند A2 یا AB1P3 . می توان از فیلتر HEPA نیز در ساخت برخی ماسکهای تصفیه کننده هوا استفاده کرد در صورت استفاده ازاین فیلتر فاکتور حفاظتی آن افزایش می یابد.

 

برای محافظت در برابر گاز منواکسید کربن از چه فیلتری باید استفاده کرد؟

    اساس کار فیلتر مورد استفاده برپایه جذب سطحی وعمقی قرار ندارد .برای جذب منواکسید کربن از فیلترهای کانیستر استفاده می شود که کانیستر مربوطه با محلولی از اکسیدهای منگنز ومس که با نام تجارتی هپکالیت شناخته می شوند پر می گردد این مخلوط CO را به CO2 اکسید می کندکه این واکنش در برابر رطوبت امکان پذیر نبوده وبرای جلو گیری از نفوذ رطوبت به درون کانیستر، عامل اکسید کننده رسپیراتور را از دو طرف با لایه نازکی ازیک خشک کن می پوشانند. در صورتی که عامل خشک کن از رطوبت اشباع شود عمر مفید کانیستر پایان یافته می باشد در جاهایی می توان از فیلترهای جاذب منواکسید کربن استفاده کرد که حد اکثر غلظت آلودگی 25/0 درصد حجمی وحد اکثر زمان استفاده 30 دقیقه باشد. برای نگهداری این نوع فیلتر باید از محفظه پلاستیکی استفاده کرد. براساس استانداردهای اروپایی رنگ برچسب مشخص کننده روی فیلتربا نوار رنگی سیاه مشخص شده وبا نام UP3 شناسایی     می شود که توانایی جذب همه گاز وبخارات وفیومها ومیستها وگرد وغبارهای دارای منواکسید کربن را دارد.

 

استانداردهای اروپایی نامگذاری فیلترها

فیلترهای تصفیه کننده هوا به سه دسته تقسیم می شوند:

1- فیلترهای گاز وبخارات

2- فیلترهای ذرات

3- فیلترهای ترکیبی

   فیلترها نباید در محیطی که مواجهه با عناصر اصلی تشکیل دهنده آلودگی از رنج کارآیی فیلتر بالاتر است استفاده شوند. فیلترهای گازوبخارات در سه کلاسه تولید شده اند تا به استفاده کننده اجازه داده شود که بهترین نوع را برای کار خود انتخاب کند که این کلاسه ها براساس ظرفیت جذب می باشد. در هنگام استفاده از فیلترهای گاز وبخارات نباید غلظت آلودگی از مقادیر ذیل تجاوز نماید این مقادیر تحت استاندارد EN 141:2000 است :

برای فیلترهای کلاسه 1       برابر 10/0 درصد حجمی

برای فیلترهای کلاسه 2       برابر 5/0 درصد حجمی

برای فیلترهای کلاسه 3       برابر 1    درصد حجمی

  فیلترهای جاذب ذرات مطابق استاندارد از نفوذ ذرات هوابرد محافظت می کنند.آنها باعلامت P  وبابرچسب نوار سفید رنگ نام گذاری شده اند.وبا کد هایP1,P2,P3 نامیده می شوند.کارایی فیلتر P3>P2>P1  می باشد.

 فیلتر P1 تا زمانیکه آلودگی به 4*OEL برسدقابل استفاده است  

فیلتر P2 تا زمانیکه آلودگی به 10*OEL برسدقابل استفاده است  

فیلتر P3 تا زمانیکه آلودگی به 20*OEL برسدقابل استفاده است  

   از سری قرار دادن فیلترهای گازی وذره ای فیلترهای تر کیبی تشکیل شده اندکه همزمان گاز وبخارات وذرات آلودگی را جذب می کنند.آنها دارای علامت دوجزئی از گازوذرات می باشند.بطور مثال فیلتر A2P3 برای نقاشی مناسب می باشد.

فیلترها باید در شرایط درجه حرارت ورطوبت که توسط برچسب روی فیلتر مشخص شده داخل نایلون وجعبه نگهداری شوند.

 

رسپیراتورهای یکبار مصرف

    تمامی ماسکهای یکبار مصرف حفاظت کامل را در برابر ذرات جامد ومایع تامین می کنند استاندارد N95 , EN149  نیز مربوط به همین ماسکها می باشد این رسپیراتورها پس از هرباریا هر دوره استفاده بایستی دور انداخته شونددرصورتیکه این نوع رسپیراتورها متناسب با نوع خطرات باشند تفاوتی باسایر رسپیراتورهای این دسته ندارند. این ماسکها در سه کلاسهFFP1,FFP2,FFP3 تهیه شده اند که فاکتور حفاظت اسمی آنها بدین صورت می باشد(OEL=حد مواجهه شغلی)

                                                                                                                                                     FFP1=4.5 *OEL                          FFP2=12*OEL                 FFP3= 50*OEL 

بطورکلی هرچه کارآیی فیلتری بالاتر باشد میزان مقاومت تنفسی آن بیشترخواهد بود.میزان کارآیی وپالایندگی فیلترFFP3 در مقابل آئروسلهای جامد ومایع تا 99درصدمی باشدکه ذرات 3/0 میکرون وبیشتر را می گیردبه همین دلیل میزان مقاومت تنفسی آن بیشترونفس کشیدن با آن مشکل تر           می باشد.میزان حفاظت رسپیراتورFFP3 عالی ترین درجه دردسترس برای رسپیراتورهای یک بار مصرف تصفیه کننده هوادر اتحادیه اروپایی است که در کلاسه استاندارد EN149 بیان شده است فاکتور حفاظتی تعیین شده برای FFP3 برابر 20*OEL است وفاکتور حفاظت اسمی آن 50*OEL  است.

      ماسک FFP2 بامقاومت تنفسی کم وبازدهی فیلتراسیون زیاد ازمواد پلی پروپیلن بدون خاصیت سمی،محرک وسوزش آور ساخته شده است. ماسکFFP2 از 4 لایه که روی هم قرار گرفته تشکیل شده است .مواد دارای الکتریسیته ساکن وفیلتراسیون بالا ،از خصوصیات این ماسک است. پارچه کربن اکتیو تاثیر زیادی برای مقاومت در برابر مواد باسمیت کم دارد .همچنین یک پیش فیلتربرای جذب بخارات اسیدی به کاربرده شده است.در مجموع رسپیراتورهای یکبار مصرف نیز توسط شرکتهای مختلف تولید می شوندکه کلاسه این فیلترها راحفظ نموده وبرای هر دسته از تولیدات خود مدل خاصی انتخاب نموده اند. مانند ماسک تنفسی سوپاپدارHY8222 (FFP2 ) که دارای استانداردEN 149 باقابلیت جذب گرد وغبار باسمیت کم ومتوسط باغلظت زیر حد OEL می باشد

طبقه بندی ونام  گذاری فیلترها

عملکرد	رنگ برچسب	نوع فیلتر
جذب گاز وبخارات ارگانیک بانقطه جوش بیشتر از 65 درجه سانتی گراد	قهوه ای	A
جذب گاز وبخارات ارگانیک بانقطه جوش کمتر از 65 درجه سانتی گراد	قهوه ای	AX
جذب گاز وبخارات معدنی مانندکلرین-سولفید هیدروژن-سیانید هیدروژن	خاکستری	B
جذب گازهای اسیدیمانندسولفوردی اکساید-SO2	زرد	E
جذب آمونیوم	سبز	K
جذب منواکسید کربن	سیاه	COیاUP3
جذب بخارات جیوه	قرمز-سفید	HgP3
جذب اکسیدهای نیتروژن	آبی-سفید	NOP3

فیلترها برای جذب انواع گازوبخارات وذرات قابل ترکیب می باشندکه در ذیل چند نمونه ذکر می گردد:

عملکرد	نمونه	نوع فیلتر
جذب گردوغبارها-فیوم ها-میستها	P3-P2	P
جذب بخارات آلی بانقطه جوش بیشتر از 65درجه سانتی گراد	A1	A
جذب بخارات آلی بانقطه جوش کمتر از 65درجه سانتی گراد	-	AX
جذب بخارات آلی-فیومها-میستها-گردوغبارهای سمی	A1P1 –A2P3  -A1P2	AP
جذب گازهای اسیدی وبخارات معدنی	B1	B
جذب گازهای اسیدیوبخارات معدنی-فیومها-میستها-گردوغبارهای سمی	B1P3	BP
جذب SO2	E1	E
جذب فیومها-میستها-گردغبارهای سمی-SO2	E1P3	EP
جذب آمونیوم	K1	K
جذب آمونیاک-فیومها-میستها-گردوغبارهای سمی	K1P3	KP
گازوبخارات آلی ومعدنی-گازهای اسیدی	A1B1	AB
جذب گازوبخارات آلی ومعدنی-فیومها-میستها-گردوغبارهای سمی	A1B1P3  -AB1P3	ABP
انواع گازها	ABEK1	ABEK
انواع گازها-فیومها-میستها-گردوغبارهای سمی	ABEKP3	ABEKP
بخارات جیوه-گردوغباروفیوم ومیستهای آن	-	HgP3
اکسیدهای نیتروژن-گردوغباروفیومهاومیستهای آن	-	NOP3
همه گازها وبخارات وفیومهاوگردوغبارها ومیستهای داری CO	CO	UP3

جدول حداقل آزمایشات لازم برای استاندارد

حداقل زمان ترآلایندهBT(min)	غلظت ترک آلایندهBC(ml/mc)	غلظت گازی که باآن تست شدهTC(%V)	گازی که باآن تست شدهGT:	نوع وکلاسه فیلترFTC
70/35/65	10/10/10	0.1 /0.5 /0.8	C6H12	A1/A2/A3
20/20/30 40/40/60 25/25/35	0.5/0.5/0.5 10/10/10 10/10/10	0.1 /0.5 /1.0 0.1 /0.5 /1.0 0.1 /0.5 /1.0	CL2  H2S  HCN	B1/B2/B3
20/20/30	5/5/5	0.1 /0.5 /1.0	SO2	E1/E2/E3
50/40/60	25/25/25	0.1 /0.5 /1	NH3	K1/K2/K3
20 20	5 5	0.25 0.25	NO    NO2	NOP3
100	0.1	1.6ml/m3	Hg	HgP3
50 50	5 5	0.05 0.25	CH3OCH3 -C4H10	AX
حداکثر نفوذفیلترباتست آئروسل(%)MP=				کلاسه فیلترذره ایFC
تست آئروسل پارافینPO=95 L/MIN		NACL=  95 L/MIN  NACL
20/6/0.05		20/6/0.05		P1/P2/P3

      کلیه مراکز تولید کننده فیلترها بریک اساس، برای فیلترهای تولیدی خود مدل انتخاب نکرده اند شاید در بازار به نام انواع رسپیراتورهای تصفیه کننده هوا برخورد کرده اید هرمرکزی بارعایت اصول تولید، نام گذاری انحصاری داردکه در اینجا برای آشنایی بیشتر نام برخی ازآنها یا مترادف بودن آنها راذکر می کنیم:

فیلتر= فیلتر	فیلتر= فیلتر	فیلتر= فیلتر
N7500 –2U = A1E1	N7500 – 1U = A1	N7500 – 0U = B1
N7500 –6A U =P1	N7500 – 4U =K1	N7500 –3 U =A1B1E1
N7500 – 9U = P2	N7500 –8 U =P3	N7500 – 7U =  P2
N7500 –71 U = A1P2	N7500 –50 U =P2	N7500 –10 U =P2
N7500 –81 U =A1P3	N7500 –80 U =B1P3	N7500 –74 U =K1P2
N7500 – 84U =K1P3	N7500 – 83U = A1B1E1P3	N7500 –82 U =A1E1P3
RP6 =K2P2	RP5D =K1	RP3D =A1
RP10 =  E1	RP7 =B1	RP7= A2
RP14 = P2	RP12S =A2P2	RP12 = A1P2

 

در پایان جهت اطلاع از کارآیی فیلترها یا مترادف بودن آنها چند نمونه را ذکر می کنیم با مقایسه می توان اطلاعات دقیقتری بدست آورد:

نوع فیلتر (اروپایی)	مشخصات عملکرد		نوع فیلتر (اروپایی)	مشخصات عملکرد
AX	جاذب استالدئید		A	جاذب اسید استیک
AX	جاذب استن		B	جاذب آرسین
BP3	جاذب تری اکسید ارسنیک		A	جاذب بنزن
UP3	جاذب منواکسید کربن		B	جاذب دی اکسید کلرین
AP3	جاذب DDT		P3	جاذب میستها
A	جاذب تولوئن		EP3	جاذب اسیدسولفوریک

 

نوع فیلتر (تایوانی)	مشخصات عملکرد
RC101	فیلترضد گردوغبارغیرسمی وفیوم
RC201	فیلتر ضد گردوغبارسمی وفیومها باسمیت کم
RC202	کارتریج شیمیایی برای بخارات آلی وفیومها با سمیت کم
RC203	کارتریج شیمیایی برای ذرات رنگ وبخارات آلی
RC206	کارتریج شیمیایی برای گازهای اسیدی وبخارات معدنی باسمیت کم
RC2	کارتریج شیمیایی برای بخارات آلی ومیستها وفیومها باسمیت کم
RC53	کارتریج شیمیایی برای بخارات آلی باسمیت کم
RC6	کارتریج شیمیایی برای گازهای اسیدی وبخارات غیرآلی
RC9	کارتریج شیمیایی اسپری آفت کشها(سموم کشاورزی)
RC205	کارتریج شیمیایی بخارات اسیدی با سمیت کم

 

نوع فیلتر(AO)	مشخصات عملکرد
AO 8061	جاذب گاز وبخارات آلی-کلرین-کلرید هیدروژن-دی اکسید نیتروژن-آمونیاک –سولفید هیدروژن-SO2
R52HE-P100	جاذب بخارات آلی وفیلتراسیون همه نوع ذرات باکارآیی بالا
R52A	فیلتر مناسب جذب بخارات اسیدی شامل کلرین-کلرید هیدروژن-  دی اکسید کلرین-SO2
R53A	جذب بخارات آلی وبخارات اسیدی
R59A	ویژه جذب جیوه وبخارات کلرین
R60A	ویژه جذب فرمالدئید
R61	جذب بخارات آلی-کلرین-هیدروژن-آمونیاک-متیل آمین-فرمالدئید-دی اکسید نیتروژن-هیدروژن فلوراید
R61-P100	جذب بخارات آلی-آمونیاک-سولفور دی اکسید-کلرین-فرمالدئید-دی اکسید کلرین-کلرید هیدروژن وهمه نوع ذرات باکارآیی بالا

 

درپایان یادآور می گرددمطالعه کنندگان گرامی در صورت هرگونه اشکال ازتذکرآن ویاتهیه مطالب کاملتر وارائه پیشنهادات دریغ نورزند

 

باتشکر-شهریورماه86

تهیه کننده :

قدرتی-کارشناس بهداشت حرفه ای

 

منابع:

1- کاتالوگهای تولیدکنندگان ماسک وفیلتر.

2- کتاب تجهیزات حفاظت فردی دکترمحمد فام.

3- دایرة المعارف ایمنی وبهداشت کار.

4- http://savehoh.blogfa.com/post/475